سنگ‌آهن ایران؛ گنجی در دل کویر، سرمایه‌ای برای توسعه پایدار
دنیای معدن: سنگ‌آهن، به‌عنوان شاهرگ حیاتی صنعت فولاد، نقشی کلیدی در رشد اقتصادی، صنعتی و اشتغال‌زایی کشور دارد. ایران با در اختیار داشتن بیش از ۵ میلیارد تن ذخایر قطعی و احتمالی سنگ‌آهن، در میان ده کشور نخست دارنده این ماده معدنی در جهان قرار گرفته است. این ذخایر عمدتاً در استان‌های خراسان جنوبی، خراسان رضوی ، یزد ، کرمان و زنجان پراکنده‌اند و پشتوانه‌ای مطمئن برای تداوم تولید و توسعه صنایع فولادی کشور به‌شمار می‌آیند.
در دهه‌های اخیر، توسعه معادن بزرگی همچون سنگان، چادرملو و گل‌گهر موجب جهش چشمگیری در ظرفیت تولید فولاد ایران شده است. کشورمان امروز در جمع ده تولیدکننده برتر فولاد جهان قرار دارد؛ جایگاهی که بدون اتکا به این منابع ارزشمند معدنی قابل دستیابی نبود.
سنگان؛ عسلویه معدنی ایران
در میان پهنه‌های معدنی کشور، منطقه سنگان در شهرستان خواف (استان خراسان رضوی) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از آن با عنوان عسلویه معدنی ایران یاد می‌شود. این منطقه با بیش از ۱٫۲ میلیارد تن ذخیره قطعی و احتمالی سنگ‌آهن، یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های معدنی خاورمیانه محسوب می‌شود.
فعالیت‌های استخراج و بهره‌برداری در سنگان طی سال‌های اخیر با مشارکت شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی کشور از جمله ایمیدرو، فولاد مبارکه، توسعه ملی و شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس، با شتاب قابل توجهی همراه بوده است. امروز مجموعه‌ای از واحدهای کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل معدنی در این منطقه شکل گرفته که ظرفیت تولید سالانه آن به بیش از ۲۴ میلیون تن کنسانتره و گندله سنگ‌آهن رسیده است.
توسعه زنجیره ارزش در سنگان نه‌تنها تأمین‌کننده پایدار خوراک صنایع فولادی شرق کشور است، بلکه به ایجاد هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم، رونق اقتصادی منطقه و توسعه زیرساخت‌های صنعتی و اجتماعی انجامیده است.
چالش‌ها و مسیر پیش‌رو
با وجود دستاوردهای بزرگ، صنعت سنگ‌آهن ایران همچنان با چالش‌هایی مواجه است. کاهش عیار ذخایر، نیاز به فناوری‌های نو در اکتشاف عمقی، محدودیت منابع آب، فرسودگی ماشین‌آلات و ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی از جمله مسائلی هستند که باید با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری هدفمند برطرف شوند.
حرکت به‌سوی توسعه فناوری‌های نوین استخراج، بهره‌گیری از داده‌های ژئوفیزیکی پیشرفته، مدیریت هوشمند منابع و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در معادن می‌تواند گام مهمی در مسیر بهره‌برداری پایدار از ذخایر کشور باشد. همچنین، تکمیل زنجیره ارزش از معدن تا فولاد نهایی و محصولات با ارزش افزوده بالا باید به عنوان راهبردی ملی در دستور کار قرار گیرد تا از خام‌فروشی جلوگیری و ارزش واقعی منابع معدنی ایران محقق شود.
سخن پایانی
سنگ‌آهن ایران، و به‌ویژه ذخایر عظیم منطقه سنگان، گنجینه‌ای ملی است که آینده صنعتی و اقتصادی کشور را تضمین می‌کند. بهره‌برداری علمی، مسئولانه و پایدار از این سرمایه خدادادی نیازمند هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی، شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای پژوهشی است. با چنین رویکردی، ایران می‌تواند جایگاه خود را به‌عنوان یکی از قدرت‌های معدنی و فولادی پایدار منطقه و جهان تثبیت کند.
دکتر مهدی صادقی
مدیرعامل شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس
دیدگاهتان را بنویسید