تسلط بر زنجیره نادر خاکی / "تجلی" ارزش افزوده معدنی ایران را به سطحی فراترارتقا می دهد
دنیای معدن: در شرایطی که رقابت جهانی برای تسلط بر زنجیره عناصر نادر خاکی شدت گرفته، «تجلی توسعه معادن و فلزات» با تکیه بر فناوری بومی فرآوری مونازیت و مدل پروژه‌محور تامین مالی، توانسته مسیر تبدیل ذخایر معدنی ایران به محصولات با ارزش دلاری بالا را هموار کند.
این پروژه‌ها، اگر توسعه یابند، امکان رقابت در بازار باتری و صنایع برقی را فراهم می‌کنند. اما همچنان محور اصلی ارزش‌آفرینی تجلی روی حوزه REE متمرکز است.
نقاط قوت فناورانه تجلی
یکی از نقاط قوت برجسته، دستیابی به فناوری فرآوری مونازیت داخلی است که پیش از این عمدتا مبتنی بر دانش و تجهیزات وارداتی بود.
تجلی موفق شده است در سطوح آزمایشگاهی و نیمه صنعتی کنسانتره مونازیت تولید نماید و فناوری استحصال اکسیدهای نادر خاکی را بومی‌سازی کند.
این بدان معناست که ارزش افزوده به جای خروج در مراحل میانی، در خاک ایران تثبیت می‌شود. توان طراحی کارخانه تولید سالانه ترکیبات REE در کنار معدن، کاهش هزینه حمل و لجستیک، و کاهش وابستگی به فناوری بیگانه از مزایای ساختاری این رویکرد است.
دیگر نقطه قوت، سبد ترکیبی محصول است؛ نه تنها کنسانتره بلکه ترکیبات مختلف اکسیدی، فلورایدی یا کربنات که در صنایع مختلف (مغناطیس‌های دائمی، کاتالیست، اپتوالکترونیک، سرامیک‌های پیشرفته) کاربرد دارند، می‌تواند از نقطه فروش چندمحصولی تجلی پشتیبانی کند و ریسک بازاریابی را کاهش دهد.
در عین حال، مدل مالی پروژه‌محور اجازه داده است که جذب سرمایه خرد به پروژه‌ها تخصیص یابد و فشار تامین مالی به شرکت مادر کاهش یابد.
یک مزیت عملیاتی دیگر، ترکیب مدیریت کنترل پروژه با ارزیابی مستمر سودآوری هر فاز است.
ماهیت پروژه‌محورِ شرکتِ تجلی، ایجاب می‌کند که پیشرفت پروژه‌ها اولویت نخست باشد؛ با پیشرفت فیزیکی، ارزش ذاتی پروژه رشد می‌کند و در بازار سرمایه قیمت سهام شرکت نیز بازتاب می‌یابد.
از این منظر، عملکرد مدیریت تجلی، بر اساس درصد پیشرفت پروژه‌ها سنجیده می‌شود. واحد مدیریت پروژه دائمی و تبدیل تدریجی آن به واحد کنترل و بهره‌برداری در فازهای تولید، نشان‌دهنده بلوغ ساختاری است.
ارزش افزوده دلاری برای اقتصاد
با نگاهی به آینده جهانی، بازار عناصر نادر خاکی با نرخ رشد ترکیبی حدود ۱۰.۲ درصد تا ۲۰۳۲ تخمین زده می‌شود. تقاضا برای مغناطیس‌های دائم و المان‌های الکترونیکی و فناوری‌های نوظهور مانند خودروهای برقی و تجهیزات دفاعی، فشار مضاعفی بر زنجیره تامین REE وارد می‌آورد.
در حال حاضر قیمت اکسیدها و ترکیبات Nd–Pr (نئودیمیوم–پرازئودیمیوم) در بازار جهانی افزون بر ۷۰ هزار دلار به ازای تن گزارش شده است.
اگر تجلی بتواند به ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده ۱۸۰۰ تن سالانه برسد، خود این تولید سالانه، پتانسیل ارزآوری چند ده میلیون دلاری دارد.
از سوی دیگر، توان صادرات محصولات ارزش‌افزوده بالا به کشورهای صنعتی امکان ورود ایران به باشگاه تامین‌کنندگان جهانی عناصر کمیاب را فراهم می‌آورد، بی‌آن‌که کشور به تامین‌کنندگان خارجی وابسته باشد.
چنین مسیری برای سهامداران تجلی به معنای عرضه سهام با چشم‌انداز دلاری و افزایش ارزش ذاتی است.
از منظر اقتصاد کلان، تبدیل ذخایر معدنی خام به محصولات فناوری‌زا، ایجاد زنجیره داخلی مواد پیشرفته و کاهش خروج ارز برای واردات ترکیبات پیش‌پردازش‌شده، همگی فرصت توسعه‌ای است که در ساختار تجلی در جریان است.
در مجموع، تجلی توسعه معادن و فلزات با اتکا بر تکنولوژی ملی فرآوری و استحصال عناصر نادر خاکی، تاکید بر سبد ارزش‌افزوده محصولات و مدل پروژه‌محور تامین مالی، توانسته است ظرفیت بالقوه ذخایر ایران را به فرصت صادراتی تبدیل کند.
تحولات ۱۴۰۴، از مجوز کارخانه تا افزایش سرمایه و شتاب پروژه‌ها، توسعه نقش تسریع‌کننده دارند، نه اینکه نقطه شروعی منفک باشند.
پروژه‌های فلزات رنگین و استراتژیک مکمل، ریسک را کاهش می‌دهند اما ارزش اصلی در فناوری تولید ترکیبات نادر خاکی نهفته است.
اگر تجلی بتواند به افق خود برسد، سهمی در اقتصاد دلاری ایران ایفا خواهد کرد و ارزش افزوده معدنی ایران را به سطحی فراتر از ماده خام ارتقا خواهد داد.
دیدگاهتان را بنویسید