توسعه بنادر شرط لازم توسعه فولاد

اردشیر فاضلی فارسانی
کارشناس حمل‌و‌نقل بین‌المللی شرکت فولاد مبارکه اصفهان
بنادر یکی از عوامل اصلی فرآیند توسعه اقتصاد ملی هستند و می‌توانند تسریع بخش رشد و توسعه کشور باشند. حدود 90 درصد کالاهای دنیا از طریق دریا جابه‌جا‌ می‌شود و هیچ کشور پیشرفته دنیا را نمی‌توان یافت که از سواحل خود حداکثر استفاده را نکرده و توسعه نداده باشد.

تولید فولاد در افق 1404 حدود 55 میلیون تن هدف‌گذاری شده که اکثر کارشناسان این رقم را خوش‌بینانه تلقی کرده و دستیابی به آن را غیر‌ممکن می‌دانند، اما رسیدن به تولید حدود 40 میلیون تن به نسبت مقدار 15.5 میلیون تن فعلی به شرط برنامه ریزی و توسعه لوازم و پیش نیازهای آن شدنی است. کارشناسان نیاز داخلی کشور به فولاد در سال 1404 را حدود 20 میلیون تن پیش بینی کرده‌اند و هر ظرفیت بالاتر از آن باید برای صادرات تولید شود.

با توجه به اقلیم کشور، کم آبی و خشکسالی سال‌های اخیر و نیاز تولید فولاد به آب، مابقی توسعه صنعت فولاد باید در کنار آب‌های آزاد و سواحل کشور ایجاد شود. از طرف دیگر برای تولید یک میلیون تن فولاد نیاز به جابه‌جایی حدود 3/3 میلیون تن کالا است و این یعنی حداقل 66 میلیون تن جابه‌جا‌یی کالا در بنادر.

در صورتی که توسعه بنادر همزمان با این توسعه صورت نگیرد و اسکله‌های اختصاصی واردات و صادرات مواد فله و کالاهای عمومی (General Cargo) با تجهیزات مکانیزه ایجاد نشوند، بخش اعظمی از توسعه فولاد عقیم مانده و از چرخه تولید خارج خواهد شد. در حال حاضر اسکله‌های اختصاص داده شده برای واردات و صادرات کالاهای فله با مشکلات جدی برای صاحبان کالا روبه‌رو‌ هستند که برطرف نکردن مناسب این مشکل، باعث بالا رفتن هزینه تمام شده و کاهش توان رقابت با رقبای خارجی می‌شود که می‌توان به برخی از آنها اشاره کرد:
1- نبود اسکله کافی یعنی ماندن در صف انتظار و پرداخت هزینه‌های دموراژ
2- اسکله بدون تجهیزات تخلیه و بارگیری با سرعت بالا یعنی طولانی شدن زمان تخلیه و بالا رفتن کرایه حمل کالا. یک اسکله بدون تجهیزات اتوماتیک می‌تواند حداکثر دو میلیون تن کالا را تخلیه یا بارگیری کند که با توجه به سرمایه‌گذاری اولیه برای احداث اسکله و هزینه‌های نگهداری آن صرفه اقتصادی ندارد.

3- عدم عمق کافی اسکله‌های فعلی: حداکثر ظرفیت پهلودهی در اسکله‌های کشور حداکثر یک کشتی 80 هزار تنی است که با توجه به توسعه صنعت کشتیرانی در دنیا و بالا بودن هزینه حمل با کشتی‌های ظرفیت‌های پایین هزینه صاحب کالا افزایش می‌یابد.

4- اسکله‌های اختصاصی دارای عوارض بالای پهلودهی کشتی هستند که باعث بالا رفتن هزینه صاحب کالا می‌شود که سازمان بنادر و کشتیرانی می‌تواند در عوارض بندری آنها تجدید‌نظر کرده و هزینه پهلودهی در اسکله‌هایی چون بارکو و فولاد خوزستان را کاهش دهد.