رئیس هیئت‌مدیره آهن و فولاد غدیر ایرانیان مطرح کرد:
فولاد ایران؛ قربانی سیاست‌های اشتباه
دنیای معدن: سید ابوتراب فاضل، رئیس هیئت‌مدیره آهن و فولاد غدیر ایرانیان با اشاره به مشکلات حاد این صنعت از جمله ناترازی انرژی، افزایش هزینه‌ها و ضعف‌های مدیریتی، تأکید کرد که سیاست‌های دستوری و ناکارآمد، صنعت فولاد را به قربانی سیاست‌های اشتباه تبدیل کرده است. در حالی که این صنعت از ظرفیت‌های عظیمی برخوردار است، عدم توجه به اصول اقتصادی و حمایت‌های نادرست، موجب کاهش تولید و توان رقابتی آن شده است.
به گزارش دنیای معدن از ایراسین، سید ابوتراب فاضل، رئیس هیئت مدیره آهن و فولاد غدیر ایرانیان، در سومین سمینار تحلیلی اندیشکده فولاد و صنایع معدنی به بررسی چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی صنعت فولاد ایران پرداخته و بر ضرورت توجه به وضعیت فعلی و آینده این صنعت تأکید کرد.
وی با اشاره به شرایط کنونی و چشم‌انداز آینده صنعت فولاد، به بررسی عوامل مختلف تأثیرگذار بر وضعیت فعلی صنعت پرداخته و وضعیت ناترازی در این صنعت را به‌طور مفصل تحلیل کرد.
وضعیت صنعت فولاد ایران: ناترازی و کاهش حاشیه سود
فاضل ابتدا به تاریخچه موفقیت‌های صنعت فولاد ایران اشاره کرد و گفت: در گذشته، صنعت فولاد ایران برنامه‌های جامع صنعتی را طراحی و اجرا کرد و توانست در سال‌های گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کند. در آن زمان، پیش‌بینی‌ها نشان می‌داد که آینده این صنعت روشن خواهد بود. اما امروز پس از گذشت چند سال، وضعیت به‌گونه‌ای است که دیگر از آن چشم‌اندازهای مثبت خبری نیست. حاشیه سود شرکت‌های فولادی به شدت کاهش یافته و بسیاری از شرکت‌ها که زمانی برای سهامداران خود سود مناسبی فراهم می‌کردند، اکنون با مشکلات مالی روبه‌رو هستند.
وی در ادامه به چالش‌های کلیدی صنعت فولاد ایران اشاره کرد و افزود: ما با ناترازی بزرگی مواجه هستیم که در حال حاضر به حدود ۹ میلیارد دلار می‌رسد. اکنون در حالی که برخی صنایع دیگر، مانند صنعت خودرو، با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند، صنعت فولاد ایران هم به شدت تحت فشار قرار دارد.
کاهش تولید و ظرفیت‌های مازاد
رئیس هیئت مدیره آهن و فولاد غدیر ایرانیان در ادامه به روندهای نزولی تولید فولاد در جهان و ایران اشاره کرد و گفت: اگرچه تولید فولاد در دنیا همچنان ادامه دارد، اما روند رشد آن به‌شدت کاهش یافته است. تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵ به ۱.۵ میلیارد تن خواهد رسید که کمتر از ظرفیت‌های بهره‌برداری موجود است. در ایران نیز ظرفیت تولید فولاد حدود ۴۵ تا ۴۶ میلیون تن است، اما واقعیت این است که ما تنها قادر به تولید حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در سال هستیم. این یعنی ظرفیت‌های ما مازاد است و تولید ما از سطح بهینه فاصله زیادی دارد.
وی ادامه داد: وضعیت تولید در ایران به‌ویژه در دو سال گذشته از حالت مطلوب خارج شده است. در سال گذشته، تولید فولاد ایران به ۳۰ میلیون تن رسید، در حالی که این رقم در شش ماهه نخست سال جاری به ۱۴ میلیون تن کاهش پیدا کرده است. این کاهش تولید نشان‌دهنده مشکلات جدی در فرآیند تولید و بهره‌برداری کارخانه‌ها است.
رقابت فزاینده و کاهش بهره‌وری در منطقه
فاضل به چالش رقابتی که ایران در منطقه با آن روبه‌رو است، اشاره کرد و گفت: تا چند سال پیش، ایران در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تقریباً تنها کشور پیشرو در صنعت فولاد بود. اما امروز دیگر چنین وضعیت انحصاری وجود ندارد و کشورهای رقیب توانسته‌اند در این صنعت پیشرفت‌های زیادی داشته باشند. این رقابت نه تنها در تولید فولاد بلکه در تجهیزات و تکنولوژی‌های تولید نیز مشهود است.
وی با اشاره به اینکه کاهش بهره‌وری و مشکلات در فرآیند تولید از دلایل اصلی کاهش تولید و رقابت‌پذیری پایین ایران در بازارهای جهانی است، افزود: در حال حاضر، ایران با مشکل کاهش ضریب بهره‌برداری در کارخانه‌های خود مواجه است. برای مثال، کارخانه فولاد یزد که ظرفیت تولید آن ۷۰۰ هزار تن است، در شش ماهه اول سال جاری به‌طور قابل توجهی تعطیل بود و تولید آن تنها ۲۸۲ هزار تن بود. این وضعیت به دلیل مشکلات فنی و عدم بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های موجود است.
چالش‌های مربوط به تأمین انرژی و ناترازی برق و گاز
رئیس هیئت مدیره آهن و فولاد غدیر ایرانیان یکی از مشکلات عمده صنعت فولاد ایران را تأمین انرژی عنوان کرد و گفت: یکی از بزرگترین چالش‌های ما در صنعت فولاد، مسئله تأمین برق و گاز مورد نیاز کارخانه‌ها است. در نیمه دوم سال ۱۴۰۳، دولت مجبور شد که به دلیل کمبود منابع انرژی، شرکت‌های فولادی را به کاهش مصرف انرژی وادار کند. این وضعیت باعث شده که بسیاری از کارخانه‌ها نتوانند به‌طور کامل از ظرفیت‌های خود استفاده کنند.
وی افزود: در حالی که صنعت فولاد برای تولید به حجم بالای انرژی نیاز دارد، وضعیت قیمت‌های انرژی نیز مشکل‌ساز شده است. قیمت برق و گاز در ایران به‌طور قابل توجهی بالاتر از قیمت‌های جهانی است. به‌طور مثال، اگر ما بخواهیم برق مورد نیاز کارخانه‌ها را از ترکیه وارد کنیم، هزینه آن کمتر از آن است که در داخل ایران از شبکه سراسری دریافت کنیم. این وضعیت موجب افزایش هزینه‌های تولید و کاهش رقابت‌پذیری صنعت فولاد ایران شده است.
آینده صنعت فولاد ایران: ضرورت تغییر رویکرد
فاضل به چالش‌های پیش‌روی صنعت فولاد ایران و ضرورت تغییر رویکرد سیاست‌گذاری در این صنعت اشاره کرد و گفت: برای جبران وضعیت فعلی و بازگشت به مسیر رشد، نیازمند یک تغییر بنیادین در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های صنعتی هستیم. باید به سمت بهره‌وری بیشتر، کاهش هزینه‌های تولید و استفاده بهینه از منابع انرژی حرکت کنیم. همچنین، ارتقا تکنولوژی‌ها و مدیریت بهتر در کارخانه‌ها می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت فعلی ایفا کند.
وی تأکید کرد: در شرایط کنونی، صنعت فولاد ایران باید به دنبال ایجاد مزیت‌های جدید باشد، به‌ویژه در زمینه فولاد سبز و استفاده از تکنولوژی‌های نوین که می‌تواند موجب کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات شود.
فاضل بیان کرد: صنعت فولاد ایران در حال حاضر با چالش‌های بزرگ و پیچیده‌ای روبه‌رو است که از جمله آن‌ها می‌توان به ناترازی‌های انرژی، کاهش ظرفیت‌های تولید، رقابت فزاینده در منطقه، و کاهش بهره‌وری اشاره کرد. برای بازگشت به مسیر رشد و توسعه پایدار، ضروری است که سیاست‌گذاری‌های ما به‌طور اساسی بازنگری شود و به سمت بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، و استفاده بهینه از منابع حرکت کنیم.
مشکلات قیمت‌گذاری دستوری و ضعف‌های مدیریتی
رئیس هیئت مدیره شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان، بر مشکلات ناشی از قیمت‌گذاری دستوری و ضعف‌های مدیریتی در این صنعت تأکید کرد و گفت: یکی از مسائل اصلی صنعت فولاد، قیمت‌گذاری‌های دستوری است که به‌جای بر اساس واقعیت‌های اقتصادی و هزینه‌های تولید، به‌صورت غیرواقعی و دستوری تعیین می‌شوند.
فاضل افزود: صنعت فولاد با چالش‌هایی همچون افزایش هزینه‌های انرژی و مواد اولیه روبه‌رو بوده و حمایت‌های دولتی نتواسته اثرات مثبتی بر بهبود وضعیت صنعت بگذارد و در بسیاری از موارد تنها مشکلات را تشدید کرده است. همچنین در برخی مواقع، قیمت‌گذاری‌های دستوری و تصمیمات غیرکارشناسی باعث کاهش سودآوری شرکت‌ها و افزایش هزینه‌های تولید شد.
رئیس هیئت مدیره فولاد غدیر ایرانیان در ادامه به لزوم بهبود مدیریت در صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگترین مشکلات صنعت فولاد، ضعف مدیریت و عدم توجه به مهندسی مالی در بنگاه‌ها است. بسیاری از شرکت‌ها نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر منابع خود را مدیریت کنند و این امر منجر به کاهش توان سودآوری در بسیاری از بنگاه‌های تولیدی شده است.
ضرورت هماهنگی میان فعالان اقتصادی و دولتی
فاضل همچنین تصریح کرد: صنعت فولاد ایران نیازمند یک مدیریت هوشمند و به‌کارگیری روش‌های نوین مالی و اقتصادی است تا بتواند مشکلات ساختاری خود را حل کند.
وی عنوان کرد: صنعت فولاد به‌ویژه در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی و مدیریت منابع نیازمند تغییرات اساسی است. بدون این تغییرات، ادامه وضعیت فعلی، به بحران‌های جدیدی منجر خواهد شد.
فاضل خاطرنشان کرد: برای عبور از بحران‌های موجود و بهبود وضعیت این صنعت، همکاری و هماهنگی میان تمامی فعالان اقتصادی و دولتی ضروری است. فقط با یکپارچگی و همکاری همه جانبه می‌توانیم صنعت فولاد را به مسیر صحیح هدایت کرده و آن را به یک صنعت پایدار و سودآور تبدیل کنیم.
رئیس هیئت‌مدیره شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان، بر لزوم اصلاحات اساسی در سیاست‌ها و بهبود وضعیت تأمین مالی و مدیریتی تأکید کرد و گفت: افزایش نرخ تأمین مالی، پراکندگی مالکیت در صنعت و سیاست‌های نادرست دولتی، بحران‌های اقتصادی صنعت فولاد را تشدید کرده است.
نرخ تأمین مالی بالا، مانع توسعه صنعت فولاد
فاضل در خصوص وضعیت تأمین مالی در صنعت فولاد عنوان کرد: در حال حاضر نرخ تأمین مالی به ۴۲ درصد رسیده است، که این رقم به‌طور قابل‌توجهی افزایش فشارهای مالی بر بنگاه‌ها را تشدید کرده است. در نتیجه، توسعه واحدها متوقف شده و بیشتر شرکت‌ها مجبور به تأمین منابع مالی برای هزینه‌های روزمره خود هستند.»
وی افزود: این وضعیت عملاً باعث توقف طرح‌های توسعه‌ای و از دست رفتن فرصت‌های رشد صنعت فولاد در کشور شده است.
افزایش هزینه‌های انرژی و تأثیر آن بر رقابت‌پذیری تولیدکنندگان
وی به چالش‌های مربوط به هزینه‌های انرژی، به‌ویژه گاز و برق سبز، اشاره کرد و ادامه داد: افزایش نرخ‌های انرژی و سیاست‌های پراکنده حمایتی، نه‌تنها کمکی به کاهش هزینه‌های تولید نکرده، بلکه موجب افزایش هزینه تمام‌شده محصول شده است. این سیاست‌ها، توان رقابت‌پذیری شرکت‌ها را کاهش داده و در عمل به زیان تولیدکنندگان منجر شده است.
رئیس هیئت‌مدیره فولاد غدیر ایرانیان همچنین از پراکندگی مالکیت در صنعت فولاد انتقاد کرد و گفت «در حال حاضر بیش از ۳۵۰ واحد تولیدی در صنعت فولاد وجود دارد که به‌دلیل پراکندگی شدید مالکیت، تصمیم‌گیری‌ها با کندی و ناهماهنگی صورت می‌گیرد. این مسئله باعث کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها در سطح کل صنعت شده است.
فاضل همچنین به مشکلات مرتبط با ترابری و حمل‌ونقل اشاره کرد و افزود: هزینه‌های حمل‌ونقل از معدن به کارخانه به‌شدت افزایش یافته است. به‌ویژه در مناطقی که فاصله کارخانه‌ها از منابع معدنی زیاد است، هزینه‌های حمل‌ونقل به عامل مهمی در افزایش هزینه‌های تولید تبدیل شده است. این وضعیت باعث تضعیف رقابت‌پذیری محصولات فولادی داخلی شده است.
لزوم بهره‌گیری از تجارب جهانی در مدیریت صنعت فولاد
وی در ادامه گفت: صنعت فولاد ایران نیازمند استفاده از تجارب جهانی در زمینه مدیریت مالی، ساختار سرمایه و به‌ویژه بهینه‌سازی تولید است. بسیاری از بنگاه‌های موفق جهانی توانسته‌اند بحران‌ها را پشت سر بگذارند و به توسعه پایدار برسند. ما باید این تجارب را به‌کار بگیریم و اصلاحات اساسی در روندهای مدیریتی خود ایجاد کنیم.
فاضل همچنین بر لزوم اصلاحات اساسی در سیاست‌های اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: برای حل بحران‌های موجود در صنعت فولاد، ضروری است که سیاست‌گذاری‌ها در حوزه تأمین مالی و انرژی به‌ویژه به نفع تولید اصلاح شوند. سیاست‌های اشتباه و محدودیت‌های مالی، تولیدکنندگان را در شرایطی قرار داده است که قادر به سرمایه‌گذاری در توسعه نیستند.
پیشنهادات برای اصلاح وضعیت صنعت فولاد
رئیس هیئت‌مدیره فولاد غدیر ایرانیان در پایان به برخی از پیشنهادات خود برای بهبود وضعیت صنعت فولاد اشاره کرد و گفت:
کاهش نرخ تأمین مالی: باز کردن پنجره‌های مالی و ارائه ابزارهای مالی ارزان‌قیمت برای کمک به سرمایه‌گذاری در صنعت.
اصلاح سیاست‌های انرژی: تغییر سیاست‌های حمایتی انرژی به‌گونه‌ای که تولیدکنندگان از مشوق‌های واقعی برخوردار شوند.
تشویق به تجمیع واحدهای تولیدی: ایجاد قطب‌های فولادی و تشویق ادغام واحدهای کوچک برای استفاده از صرفه‌های مقیاس.
بازنگری در سیاست‌های لجستیکی: بهینه‌سازی شبکه ترابری و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در مناطق دور از منابع معدنی.
مدیریت حرفه‌ای و به‌کارگیری تجارب جهانی: جذب مدیران با تجربه‌های بین‌المللی و بهره‌گیری از تجارب موفق در مدیریت صنعت.
فاضل در پایان خاطرنشان کرد: اگر اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت صنعت فولاد انجام نشود، آینده این صنعت با بحران‌های جدی مواجه خواهد شد. اما اگر در سیاست‌ها تغییرات لازم ایجاد شود و از تجربیات جهانی بهره‌گیری شود، می‌توانیم صنعت فولاد را به مسیری پایدار و سودآور هدایت کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید