فرمول جدید، عرضه‌‌‌کننده‌های زنجیره فولاد را به رینگ فیزیکی بازگرداند/اوج‌گیری قیمت شمش بورسی
دنیای معدن:نسیم نوحه خوان:از روز یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ بورس کالای ایران قیمت پایه کنسانتره سنگ‌آهن، گندله و آهن اسفنجی را براساس عملکرد عرضه‌کننده و نسبت معامله به عرضه تعیین می‌کند. در این سازوکار، اگر نسبت معامله به عرضه بیش از ۶۰درصد باشد، قیمت پایه هفته بعد تا ۳درصد افزایش یافته و در صورت عدم عرضه، تا ۵درصد کاهش خواهد یافت.
هدف این سیاست، تشویق عرضه پایدار، جلوگیری از عرضه صوری و نزدیکی قیمت‌ها به نوسانات جهانی و نرخ ارز رسمی عنوان شده است. از این‌رو بررسی تالار فیزیکی نشان می‌دهد که حجم عرضه و معاملات و همچنین قیمت پایه شمش بورسی باتوجه به تغییر فرمول قیمت‌گذاری افزایش یافته است و این تغییر موجب افزایش قیمت در کل زنجیره فولاد می‌شود.
طبق بخشنامه جدید بورس کالا که از یکشنبه ۱۲ مردادماه اجرایی می‌شود، قیمت پایه محصولات معدنی زنجیره فولاد مانند کنسانتره سنگ آهن، گندله و آهن اسفنجی براساس عملکرد عرضه‌کننده در بازار و نسبت معامله به عرضه تعیین می‌شود. اگر این نسبت بالای ۶۰ درصد باشد، قیمت پایه هفته بعد تا ۳ درصد افزایش می‌یابد. در مقابل، اگر عرضه‌ای صورت نگیرد، قیمت پایه تا ۵ درصد کاهش می‌یابد. قیمت‌ها در بازه‌ای مشخص نوسان می‌کنند و سقف قیمت پایه برابر با نرخ گمرکی رسمی (مبنای نرخ ارز فروش اسکناس بانک مرکزی) و کف آن معادل ۹۰ درصد این نرخ است.
در صورتی که نرخ گمرکی در چهار هفته پیاپی اعلام نشود، کمیته بازار با توجه به قیمت‌های گذشته و نرخ‌های جهانی، قیمت جایگزین را تعیین می‌کند. همچنین قیمت نهایی برای هر عرضه‌کننده با در نظر گرفتن میزان تعهد عرضه هفتگی تعدیل می‌شود. اگر عرضه‌کننده‌ای در دو هفته گذشته هیچ عرضه‌ای نداشته باشد، پایین‌ترین قیمت پایه اعلامی در آن هفته برای او لحاظ خواهد شد. هدف این بخشنامه، ایجاد انگیزه برای عرضه پایدار و کنترل بهتر قیمت‌ها در بازار فولاد است، به‌طوری که فرمول جدید به‌صورت مستقیم عملکرد عرضه‌کننده را در تعیین قیمت پایه لحاظ می‌کند. یعنی اگر تولیدکننده‌ای بیشتر عرضه کند و درصد بالاتری از فروش را نسبت به عرضه داشته باشد، قیمت پایه محصولاتش افزایش می‌یابد. این سازوکار مشوقی قوی برای تولیدکنندگان است تا محصولات خود را در بورس عرضه کرده و از مزایای قیمتی بهره‌مند شوند.
بازگشت رونق به رینگ فیزیکی
کاهش عرضه‌های صوری و انحرافی از دیگر اهداف تغییر فرمول قیمت‌گذاری بوده است، به‌طوری که در فرمول قبلی، تولیدکنندگان گاه برای فرار از زیان ناشی از قیمت‌گذاری پایین یا عرضه نمی‌کردند یا عرضه‌های صوری انجام می‌دادند. فرمول جدید با تنبیه‌هایی مانند کاهش قیمت پایه در صورت عدم عرضه یا ایفای تعهدات، این رفتارها را کنترل می‌کند و منجر به واقعیت‌بخشی به عرضه‌ها می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود با تغییر فرمول قیمت‌گذاری بهبود شفافیت و هم‌سویی با بازار جهانی رقم بخورد به‌طوری که تعیین سقف و کف قیمت پایه بر اساس ارزش گمرکی و نرخ ارز رسمی باعث می‌شود قیمت‌ها از دل ساختار بوروکراتیک خارج شده و به واقعیت بازارهای جهانی نزدیک‌تر شوند. این موضوع هم به نفع تولیدکننده است (در هنگام صعود قیمت‌های جهانی) و هم به نفع خریدار (در زمان نزول قیمت‌ها).
هرچند فرمول جدید در سطح نظری مثبت است، اما در عمل تولیدکنندگان با چالش‌های شدیدی از جمله کمبود برق و گاز روبه‌رو هستند. در چنین شرایطی ممکن است نتوانند عرضه منظم و تعهدی داشته باشند و در نتیجه مشمول کاهش قیمت پایه شوند، حتی اگر تقصیر از خود آنها نباشد. در حال حاضر، کمبود برق و آب باعث شده تولید صنعتی به حداقل برسد.
دولت ابتدا برق تجدیدپذیر صنایع و سپس برق نیروگاه‌های صنعتی را قطع کرده و پیش‌بینی می‌شود طی یک ماه آینده، تولید در کف خود باقی بماند. این رکود تنها به بخش عرضه محدود نیست؛ در سمت تقاضا نیز کاهش چشم‌گیری مشاهده می‌شود. کاهش ساخت‌وساز و افت قیمت مسکن باعث رکود در بازار مقاطع فولادی شده و قطعی برق نیز تولید کالاهای صنعتی و خانگی را کاهش داده است.
در نتیجه، کاهش عرضه شمش و اسلب در بازار تاثیر جدی بر قیمت نگذاشته و تنها موجب افزایش محدود آن شده است. در سطح کلان، ادامه رکود اقتصادی منجر به خروج سرمایه از کشور به بازارهایی مانند عمان می‌شود. فضای ناامن اقتصادی و نگرانی از درگیری، سرمایه‌های خرد را به سمت طلا و ارز سوق می‌دهد. این روند به کاهش سرمایه‌گذاری و اشتغال، افزایش کسری بودجه، رشد تورم و در نهایت افزایش نرخ ارز منجر خواهد شد. در صورتی که سیاستگذاری‌ها به‌درستی مدیریت نشوند، نرخ ارز نقش جبران‌کننده تمامی این نارسایی‌ها را بر عهده خواهد گرفت.
ثبت سقف معاملات ۶ هفته اخیر شمش
بررسی تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران در روز ۱۳ مردادماه نشان می‌دهد که نسبت حجم معاملات به عرضه شمش از ۵۷ درصد در هفته نخست معاملاتی مردادماه به ۸۳ درصد افزایش داشته است که ۲۶ درصد رشد را گزارش می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حجم عرضه این محصول میانی زنجیره فولاد در روز ۱۳ مردادماه ۱۴۰۴ نسبت به هفته گذشته افزایش ۲۸درصدی داشته است. بررسی معاملات روز دوشنبه نشان می‌دهد که بورس کالای ایران میزبان عرضه ۱۶۳ هزار و ۲۰ تن شمش بود که با توجه به ثبت تقاضای ۱.۴ برابری نسبت به عرضه ۸۳ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت. قیمت میانگین موزون شمش در معاملات روز دوشنبه ۱۳ مردادماه ۲۹ هزار و ۳۱۳ تومان به‌ازای هر کیلوگرم بود که رشد ۲ درصدی را نسبت به هفته گذشته گزارش می‌کند.
همچنین بررسی رینگ فیزیکی نشان می‌دهد که میزان معاملات در روز مورد بررسی نسبت به هفته گذشته افزایش ۸۶ درصدی داشته است. قیمت پایه تعیین شده برای عرضه‌های شمش در بازه ۲۶ هزار و ۸۲۰ تومان تا ۲۹ هزار و ۵۷۹ تومان به‌ازای هر کیلوگرم تعیین شد. طی هفته‌های گذشته افزایش دما و قطعی برق موجب شده تا ساعت فعالیت صنایع مادر همچون فولاد کاهش یابد و این موضوع موجب کاهش میزان تولید محصولات زنجیره فولاد به‌ویژه شمش شده است،
از طرفی در دو هفته گذشته با تغییر اولیه فرمول قیمت‌گذاری گندله در تالار صنعتی بورس کالای ایران فعالان این حوزه از عرضه گندله و آهن اسفنجی در رینگ فیزیکی خودداری کرده بودند و با تغییر مجدد فرمول قیمت‌گذاری، گندله و آهن اسفنجی در تالار فیزیکی بورس کالا عرضه شد و از این‌رو باوجود ادامه محدودیت‌های برق در واحدهای تولیدی اما حجم عرضه و معاملات شمش به عنوان محصول میانی زنجیره فولاد در بازار فیزیکی نسبت به هفته‌های گذشته افزایش داشته است، همچنین قیمت شمش نیز تحت‌تاثیر تغییر فرمول قیمت‌گذاری رشد ۲ درصدی را به ثبت رساند.
دیدگاهتان را بنویسید