اشتغال زایی یا فاجعه زیست محیطی؛ کارخانه فولاد اسفنجی بختگان و اما و اگرهایی مبهم و مهم

به گزارش دنیای معدن از بختگان، طبق برآوردها در طرح های مطالعاتی برای تولید هر کیلو آهن ۳۰ لیتر آب مصرف می شود که ۳ درصد پساب باقیمانده از آب مصرفی در این صنعت قابل بازیافت است و ۲۷ درصد دیگر به پساب صنعتی خطرناک تبدیل می شود.

مهمترین اثرات محیط زیستی ناشی از اجرای فعالیت های کارخانه های فولاد از بین رفتن گونه های نادر زیستی طبیعت، آلودگی هوا و آلودگی صوتی است.

به اذعان برخی از فعالان محیط زیست، در بخش دهمورد شهرستان بختگان با کلنگ زنی کارخانه ای با عنوان آهن اسفنجی یک اختلال چند بعدی در محیط زیست منطقه ای که فاقد آب و در مجاورت تالاب خشکیده بختگان است کلید می خورد.

بخش مرتع دهمورد شهرستان بختگان، دارای پوشش گیاهی ۳۵ درصدی است، منطقه ای که قرار است در آن کارخانه ای احداث شود که ظاهرا با صدور مجوزهای آن در کمیته فنی موافقت نشده و اداره کل محیط زیست نیز مخالفت خود را اعلام کرده است.

وجود بین 5000تا 7000 بوته در هکتار و رویش گونه های غالب آبنوس و پیچک صحرایی و حتی گونه ممنوع القطع گَوَن به مقدار 100 بوته در هکتار نشان می دهد که این بخش قابلیت های فراوانی در حوزه محیط زیست دارد .

اینها تنها بخشی از دغدغه های یکی از فعالین زیست محیطی استان فارس است که در گفتگو با خبرنگار فارس اظهار می کند.

سیروس زارع ضمن انتقاد از تخریب محیط زیست برای ایجاد صنعت در منطقه ای که هیچگونه توجیهی ندارد، تصریح کرد: با توجه به مخالفت منابع طبیعی، چرایی عدم اقدام قانونی در مواجهه با تخریب عرصه صورت گرفته تحت عنوان کارخانه آهن اسفنجی در شهرستان بختگان در هاله ای از ابهام و مساله معنا داری است.

وی افزود: یکی از موضوعات غیر شفاف کارخانه آهن اسفنجی در شهرستان بختگان نبود نتیجه ارزیابی اثرات محیط زیستی این کارخانه است، در حالیکه بر اساس قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست هر گونه فعالیتی که منجر به بر هم خوردن تعادل محیط زیست، تغییرات بیولوژیک خاک، آب و هوا، تخریب رودخانه ها و منابع آبی، ایجاد صداهای زیان آور و تخریب و تغییر ظاهر طبیعت و در کل هر عملی که موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم کند، ممنوع است.

دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان تاکید کرد: هر چند مکان احدات کارخانه جزء مناطق چهارگانه زیستی محسوب نمی شود، ولی با وجود اینکه اکولوژی تالاب و عرصه منابع طبیعی این منطقه دارای پوشش 35 درصدی است، اما هنوز منابع طبیعی هیچ مجوزی برای شروع فعالیت یا تصرف عرصه و حتی موافقت خود در ارتباط با کارخانه آهن اسفنجی بختگان اعلام نکرده است.

زارع با ذکر این مهم که کلنگ زنی پروژه ای که مجوز ارزیابی زیست محیطی ندارد، تخلف محرز قانونی است، یادآور شد: بارگذاری اکولوژیک این صنعت آب بر، در منطقه ای صورت گرفته که در مجاورت و حریم اکولوژیکی تالاب خشکیده بختگان است.

وی با توضیح اینکه حقابه زیست محیطی تالاب خشکیده بختگان تامین نشده و به کانون ریزگردها تبدیل شده، متذکر شد: منطقه ای که مردم حتی برای آب شرب و مصارف روزمره خود با مشکل تامین آب مواجه هستند چطور می توان به نام اشتغال، صنعت آب بر در آن منطقه تعریف کرد؟

نابودی ۱۵۰ هکتار پوشش گیاهی و مرتعی با احداث کارخانه اهن اسفنجی

عضو گروه هم اندیشی تالابی کشور بیان داشت: با اجرای این پروژه پوشش گیاهی و مرتعی منطقه به وسعت حداقل 150 هکتار به طور کامل از بین می رود و زمینه ساز توسعه بیا بان زایی خواهد شد.

زارع گفت: مساله مهمتر اینکه، به گفته متولیان امور، انتقال و تامین آب مورد نیاز این صنعت از خلیج فارس، نیاز به تحمیل هزینه مضاعف چه بسا بیش از هزینه احداث کارخانه و تخریب کیلومترها عرصه منابع طبیعی جهت انتقال و لوله گذاری میشود.

وی ادامه داد: مسئولین استان فارس اعلام کرده اند که قرار است آب مورد نیاز این کارخانه از خلیج فارس تامین شود، در حالیکه فاصله این مرکز صنعتی تا دریا صدها کیلومتر است و جدای از هزینه بر بودن انتقال آب، مسیری که در این طرح تخریب می شود، به مراتب دامنه تخریبش از احداث خود کارخانه بیشتر است.

به زعم وی، هزینه ای که برای دایر کردن این کارخانه بر دوش محیط زیست گذاشته می شود، به مراتب از توجیه اقتصادی آن پایین تر است و هزینه تمام شده این طرح نسبت به صرفه اقتصادی هیچ توجیهی ندارد.

دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کَمجان گفت: نیاز است تا احداث صنعت های آب بر در کنار منابع آبی جهت توسعه کشور صورت بگیرد نه در منطقه ای که خشکسالی گریبانگیر آن شده است.

زارع ابراز کرد: آنچه این پروژه را نیازمند بازنگری ویژه می کند، عدم وجود ماده خام اولیه معدنی این صنعت در منطقه یاد شده است.

وی با طرح این پرسش که ضرورت ایجاد کارخانه آهن اسفنجی در منطقه ای که دو فاکتور اصلی و مورد نیاز احداث این کارخانه (آب، منابع معدنی) را ندارد، چیست؟ یادآور شد: آلودگی، تخریب محیط زیست و منابع طبیعی، بارگذاری بیش از توان اکولوژی منطقه، رهاوردی جز ایجاد مخاطرات عدیده برای سلامت ساکنان منطقه در پی نخواهد داشت.

احداث کارخانه فولاد اسفنجی در محل یاد شده مغایر با اصول اولیه زیست محیطی است

این فعال حوزه محیط زیست تصریح کرد: متاسفانه ما مسیر اشتباهی را طی کرده و منابع مالی و ملی را قربانی منافع مقطعی و مجموعه ای خاص کرده ایم، این در حالی است که کلنگ زنی کارخانه آهن اسفنجی در این منطقه با اصول اولیه محیط زیستی و آمایش سرزمین هم خوانی نداشته و مسئولین و دستگاه ها باید قبل از تخریب گسترده زیست محیطی، به موضوع ورود کرده و جلوی این اقدام را بگیرند.

زارع ادامه داد: چرا دستگاه های متولی با توجه به آسیب ها و چالش هایی که در حوزه منابع آبی در این منطقه وجود دارد، با یک صنعت آب بر موافقت میکنند.

دبیر انجمن احیاءکنندگان تالاب بین المللی کمجان بیان کرد: گاهی اوقات بر اساس پتانسیل طبیعی و بومی منطقه ای تصمیمی گرفته می شود که دارای ماده معدنی و ظرفیت های آن وجود دارد و می توان مواد معدنی را فراوری و تولید کرد، اما در این محل که نه امکانات اولیه، نه ماده معدنی و نه آب مورد نیاز وجود دارد، چه اصراری برای احداث آن وجود دارد؟

وی افزود: ارزان ترین عرصه ای که ما به راحتی تاراجش می کنیم عرصه های منابع طبیعی و محیط زیست است که متاسفانه به اندازه ارزنی برای این منابع ارزش قائل نیستیم.

لوله گذاری به طول صدها کیلومتر، تحمیل هزینه انتقال آب از بودجه مملکت، عدم توجیه اقتصادی و اشتغال و هزینه تمام شده چنین طرحی با توجه به بازدهی ای که خواهد داشت از نکات دیگری بود که این فعال زیست محیطی به آن اشاره داشت.

زارع با بیان اینکه ما در دور بسته اشتباه قرار گرفته ایم و برای توجیه هر اشتباه، اشتباهات دیگری را تکرار می کنیم، تصریح کرد: چرایی این همه اشتباه واقعا در هاله ای از ابهام پیچیده است و باید پرسید این تصمیمات بر چه اساس و پایه ای گرفته می شود؟

فرونشست های اصفهان نمونه عینی بی توجهی به محیط زیست

این کُنشگر زیست محیطی تاکید کرد: امروز اصفهان به دلیل وجود صنایع آب بَر در این استان به فلاکت افتاده و و بروز فرونشست های حاصل از صنایع آب بر در مرکز خشک ایران، این استان را با چالش های اساسی روبرو ساخته است.

زارع اضافه کرد: ما مخالف توسعه نیستیم و معتقدیم که کشور نیازمند رشد اقتصادی است، اما این دلیل نمی شود که با انتخاب های اشتباه که هیچ یک از شاخص های توسعه ای را ندارد، در نمودار تخریب محیط زیست در جایگاه نخست قرار بگیریم.

وی گفت: امروز سازمان محیط زیست نه به فعالان محیط زیست و نه رسانه ها هیچ مدرکی که صراحتا اعلام کند که با طرحی موافقت کرده یا نه را نمی دهد، چون طبیعی است که نگویند مخالفتمان را اعلام کردیم اما این قدرت، درایت و آگاهی و هوشمندی جامعه و رسانه است که اگر قرار است تصمیم اشتباهی گرفته شود با این روشنگری ها متولیان و مسئولان را از تصمیم خود بازگرداند.

دبیر انجمن احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان متذکر شد: طرحی که هنوز جواب کمیته ارزیابی نگرفته کلنگ زنی می شود که این اولین تخلف قانونی است که طبق مصوبات جاری کشور، هر پروژه ای تا همه مراحل اداری و مجوز ارزیابی زیستی را نگرفته باشد حق کلنگ زنی ندارد.

عدم موافقت نهایی زیست محیطی برای طرحی که کلنگ زنی شد

در ادامه مدیر کل محیط زیست استان فارس در گفتگو با خبرنگار فارس بیان داشت: موافقت اولیه برای مکان یابی احداث این کارخانه صادر شده اما موافقت نهایی این طرح موکول به تصمیم سازمان محیط زیست کشور است.

عطا پورشیرزاد اظهار کرد: سازمان محیط زیست پس از بررسی چندین نقطه برای احداث این طرح صنعتی موافقت اولیه برای جانمایی این کارخانه اعلام کرده اما منتظر موافقت نهایی سازمان محیط زیست کشور هستیم و تا زمانی که به ما ابلاغ نشود هیچ موافقتی نمی توانیم اعلام کنیم.

تا اینجای گزارش موضوع بسیار جالب است که چطور یک طرح بدون موافقت نهایی محیط زیست کلنگ زنی می شود و نکته جالبتر اینکه محل پیشنهادی احداث این کارخانه به جهت داشتن پوشش گیاهی متنوع، با قوانین سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور منافات دارد.

حال این سوال پیش می آید که با این تفاسیر چگونه کلنگ این کارخانه با وجود این موارد قانونی به زمین زده شده است؟

در ادامه سیاوش بدری مدیر عامل آب منطقه ای فارس نیز از چگونگی تامین آب این واحد صنعتی با خبرنگار فارس گفت: آب مورد نیاز صنایع با هر میزان نیاز آبی در میان مدت توسط انتقال آب از خلیج فارس و در کوتاه مدت از پتانسیل اصلاحیه مواد ۲۷ و ۲۸ قانون توزیع عادلانه آب (تملک یک یا چند حلقه چاه کشاورزی توسط سرمایه گذار و تغییر کاربری کشاورزی به صنعت توسط آب منطقه ای در چارچوب دستورالعمل) تامین خواهد شد.

وی افزود: مردم عزیز نگرانی نداشته باشند زیرا در هر صورت هیچ بار اضافه ای بر دوش محدوده مطالعاتی وارد نخواهد شد.

مدیر عامل سازمان صمت استان فارس نیز در گفتگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه مهمترین شالکه شکل گیری صنعت تامین خوراک آن واحد است، بیان داشت: در صنعت فولاد کلیه مجوزها ملی است و استانها اختیاری ندارند، زیرا تامین خوراک این صنایع باید به صورت ملی تعیین تکلیف شود.

کلنگ زنی وزیر یعنی موافقت مدیران فارس با این صنعت

حمید رضا ایزدی با بیان اینکه تصمیم ملی با استقرار این صنعت در بختگان با موافقت روبرو شده، عنوان کرد: وقتی وزیر به این استان آمده یعنی مدیران در سطح کلان با استقرار این صنعت در فارس موافقت کرده اند.

وی با تاکید بر اینکه چالش بزرگ یک صنعت فولادی تامین خوراک آن است، ابراز کرد: تامین خوراک کارخانه آهن اسفنجی بختگان توسط سهام دار بزرگ این فولاد، شرکت چادر ملو است که متولی بزرگترین معادن صنایع معدنی در استان یزد است و همین موضوع برای فارس یک مزیت است.

مدیر کل صمت فارس چالش دوم صنایع را تامین آب عنوان کرد و گفت: در ارتباط با کارخانه آهن اسفنجی بختگان که یک صنعت آب بر است، قرار است که از محل خط انتقال آب خلیج فارس تا چادر ملو توسط شرکت چادر ملو انجام شود که در واقع صاحب این انتقال آب است و این شرکت توانایی این را دارد تا آب صنایع فولاد بختگان را از طریق خط انتقال خلیج فارس تامین کند.

ایزدی اعلام کرد: سازمان محیط زیست موافقت اولیه خود با شکل گیری این صنعت در فارس را داده است و کلیات آن را قبول کرده، اما ملاحظات زیست محیطی خود یک فرایند جداگانه است که جلسات آن در سطح ملی برگزار شده است.

اگر آقای وزیر ابهامی داشت برای کلنگ زنی نمی آمد

مدیر کل صمت فارس در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس در مورد ابهامات این طرح بیان داشت: اگر آقای وزیر ابهامی داشت برای کلنگ زنی نمی آمد.

وی یادآور شد: سه ماه پیش قرار بود این پروژه کلنگ زنی شود اما به دلیل ابهاماتی که وزیر نسبت به این پروژه داشت با هماهنگی استاندار سفر خود را به تعویق انداخت تا تعیین تکلیف شود و بتوانیم موافقت اولیه قطعی زیست محیطی را بگیریم و پس از آن کلنگ زنی انجام شد.

نکته پایانی

احداث صنایع و کارخانجات و نقش آن در رونق اقتصادی هر منطقه ای غیر قابل انکار و حتی قابل تقدیر است، اما وقتی طرحی که فاقد استانداردهای لازم برای احداث باشد و سلامت مردم و محیط زیست و حتی منابع مالی و ملی کشور را تحت تاثیر خود قرار دهد،نیاز به تامل بیشتر دارد.