معدن کاوی در کردستان؛ فرصت یا تهدید؟

به گزارش دنیای معدن به نقل از خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، کردستان در زمره استان های مهم معدنی قرار دارد به طوری که ۵۰ درصد طلای کشور در این استان تولید می شود و از این لحاظ رتبه نخست را دارد، در زمینه ذخایر سنگ آهن هم رتبه پنجم و در زمینه سیلیس و باریت هم جزو استان های برتر کشور است.

 

فعالیت های معدنی در کردستان با استخراج از معادن تولید مصالح ساختمانی آغاز شد و در دهه ۶۰ با رونق بازار تولید سنگ های تزئینی به ویژه انواع مرمر، چینی و کریستال به طور چشمگیری رونق پیدا کرد.

معادن در هر کشوری اهمیت بسیاری دارند، به نحوی که پایه همه فعالیت های صنعتی و زیرساختی محسوب می شود؛ اما نحوه بهره برداری از آن باید دارای ملاحظات زیست محیطی، اقتصادی و مردم شناسی باشد.

آیا صدور مجوز معدن کاوی در حوزه آبخیز قانونی است؟

روستای قلعه گاه از توابع بخش موچش کامیاران است که پیشه اصلی مردم آن کشاورزی و دامداری است؛ مدتی است اهالی این روستا دغدغه های بسیاری در مورد صدور مجوز بهره برداری از یک معدن در نزدیکی روستا دارند.

روستایی که معشیتشان از مراتع سرسبز و رودخانه ای در همان نزدیکی است به دست می آید و به گفته اهالی روستا، بهره برداری از این معدن موجب تخریب مراتع و رودخانه و آلودگی آب و هوا می شود.

آقای کریمی مردی تقریباً ۷۰ ساله است و می گوید چهار پسر با مدارک دانشگاهی فوق لیسانس و لیسانس دارد و به دلیل مشکلات مربوط به بیکاری اکنون در روستای قلعه گاه مشغول گذران زندگی با دامداری و کشاورزی هستند.

بسیاری دیگر از اهالی روستا جوانانی هستند که زندگی خود را از طریق کشاورزی و کار در این روستا می گذارنند و اکنون زمزمه های احداث این معدن آن ها را نگران کرده است.

اهالی قلعه گاه می گویند مجوز این معدن به صورت قانونی صادر نشده است و باید توسط نهاد های مربوطه بازنگری شود.

 

به گفته کارشناس محیط زیست این منطقه شرایط بهره برداری از معدن را ندارد و برداشت از این معدن که عمدتاً با روش های انفجاری انجام می شود موجب تخریب مراتع و آبراهه های این روستا می شود که تبعات بسیار بدی بر آب های سطحی منطقه دارد.

نقشبندی مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان درباره معدن سنگ آهن قلعه گاه می گوید: اراضی جنگلی، مناطق آبخیزداری، مراتع درجه ۱، مناطق مشجر و درختان غیرقابل قطع جزو مناطقی هستند که مناسب بهره برداری از معادن نیستند و در این مورد منابع طبیعی استان برای بهره برداری از این معدن هیچ مجوزی را صادر نکرده است.

رضایی رئیس سازمان محیط زیست استان کردستان هم با بیان اینکه محدوده معدنی این روستا در دست کارشناسی مجدد قرار دارد، افزود: براساس گزارش های رسیده، به دلیل پوشش برفی عوارض طبیعی این منطقه در هنگام بازدید، کارشناسی این معدن به درستی انجام نشده است و این محدوده از حیث بهره برداری از معدن در حال بازنگری و کارشناسی مجدد است.

اکنون این سؤال مطرح است که آیا صدور مجوز بهره برداری از معدن در مناطق آبخیزداری بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی و اقلیمی، قانونی است یا خیر؟ و آیا در بهره برداری از این معدن زندگی ۶۵ خانوار ساکن روستای قلعه گاه در نظر گرفته شده است؟

رئیس کل دادگستری استان کردستان با بیان اینکه در حوزه بررسی وضعیت معادن استان اقدامات خوبی از سوی دستگاه قضا انجام شده است، گفت: باید در صدور مجوز بهره برداری از معادن دقت و همه جوانب و قوانین رعایت شود و همه دستگاه های مرتبط با این حوزه کار های کارشناسی را انجام و سپس اقدام به صدور مجوز کنند که متأسفانه در برخی موارد این مهم رعایت نشده است.

حجت الاسلام حسینی درباره صدور مجوز های بهره برداری از معادن در کردستان گفت: دستگاه قضا مراحل و فرایند صدور مجوز های معادن و نحوه فعالیت را موشکافانه بررسی می کند تا حقی ازکسی ضایع نشود کما اینکه تاکنون در برخی موارد هم ورود کرده ایم و طبق قانون مجوز هایی هم لغو شده است.

زخمی که معادن بر پیکر طبیعت می زنند

بهره برداری از برخی معادن توجیه زیست محیطی مناسب و کارشناسی شده ندارد، همین امر باعث ایجاد آسیب هایی جبران ناپذیر بر پیکر طبیعت شده است.

بهره برداری از معادن در دل کوه ها و اراضی جنگلی گاهی بدون مطالعه انجام می شود و آسیب های آن بیشتر از منافع است و تخریب محیط زیست، زیستگاه جانوران، تخریب مراتع، آلودگی آب و هوا و نابودی درختان جنگلی که قدمتی بیش از ۱۰۰ سال دارند را در پی دارد.

۱۴پروانه برداشت معدن در بانه وجود دارد که به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت این شهرستان، امسال پروانه یکی از معادن باطل می شود و در حال حاظر ۶ معدن فعال در این شهرستان وجود دارد.

حامد اسراری مدیر عامل انجمن مردمی پاژین بانه با بیان اینکه جنگل های بلوط بانه، سرمایه عظیم جنگل های زاگرس است می گوید: بسیاری از مجوز های صادر شده برای بهره برداری از معادن فاقد توجیه زیست محیطی و کارشناسی منابع طبیعی هستند و به همین دلیل به جز تخریب جنگل ها چیزی به دنبال ندارد.

رئیس محیط زیست شهرستان بانه با بیان اینکه نظارت بر فعالیت معادن توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزی داری و صنعت، معدن و تجارت انجام می شود، گفت: نظارت بر بحث آلودگی محیط زیست معادن توسط محیط زیست انجام می شود که با توجه به شرایط خاص اقلیمی این منطقه، بانه مناسب فعالیت معادن نیست.

رحمان رحیم پور در این باره می گوید: با توجه به جنگلی و بکر بودن بانه، معادنی که در این منطقه بهره برداری می شوند، بیشترین تخریب محیط زیستی و نابودی درختان جنگلی را به همراه داشته و علاوه بر این زیستگاه بسیاری از حیوانات را نیز از بین می برد.

 

معادن کردستان؛ تهدید یا فرصت!

کشف معدن مزایای زیادی از جمله ایجاد فرصت های شغلی پایدار و تربیت نیروی انسانی متخصص از بین روستاییان، ایجاد و تکمیل زیرساخت ها مانند حمل ونقل، توسعه شبکه های انتقال انرژی، آب و اضافه شدن بخش مولد معدن در کنار بخش کشاورزی و دامداری که به عنوان مؤلفه های اصلی اقتصاد مناطق غیرشهری محسوب می شود، در پی دارد.

هرچند حل معضل بیکاری و توسعه اشتغال از مهم ترین مزیت های کشف معادن در منطقه است، اما نباید معایبی همچون آسیب به مراتع و زمین های کشاورزی، آلودگی منابع آب و خاک، عدم رعایت سهم ساکنان مجاور معادن و ایجاد دعاوی حقوقی، تغییرات فرهنگی در اثر حضور و تاثیر گذاری افراد بیگانه و پیچیده شدن ملاحظات مربوط به آن در جوامع روستایی که قبلاً از فرهنگ سنتی برخوردار بودند را فراموش کرد.

دره وزمی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان با تأکید بر اینکه باید مزیت های کردستان را شناخت ومتناسب با این مزیت ها صنایع پیشران تعریف کرد افزود: ازمزیت های نسبی و رقابتی کردستان بخش معدن می باشد که تا قبل از سال ۹۳ به صورت خام فروشی معادن و به صورت محدود در سطح استان رواج داشت؛ اما در حال حاضر فقط در مجتمع طلای زرکوه کردستان بیش از یک هزار و ۳۰۰ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار شده اند.

نمی توان از نقش معادن در توسعه اقتصادی، تولید اشتغال و درآمدزایی گذشت، اما با اصلاح قانون صدور مجوز بهره برداری از معادن، باید ملاحظات زیست محیطی، اقتصادی و مردم شناسی را در نظر گرفت و سازمان ها و نهاد های مرتبط صرفاً معدنکاوی که تخریب منابع طبیعی، جنگل ها و افزایش مهاجرت از روستا به شهر را به دنبال دارد مدنظر قرار ندهند.

گزارش از: مهرداد پشابادی