هم‌افزایی برای جهش معدنی

سیدمحمد اتابک در دیدار با کمیته راهبردی سومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی گفت: اگر قرار باشد توسعه‌ای در کشور رخ دهد از قبل تولید است. به هر حال ما در این سال‌ها  به دلیل تورم بالای ۲۵درصد سعی در تک رقمی کردن تورم داشتیم. تفکر هم این بوده که با تثبیت نرخ ارز و حفظ قدرت پول ملی و مهار نقدینگی به سمت ثبات حرکت کنیم؛ اما کدام‌یک اتفاق افتاده است؟ همه نتایج  با اهداف فاصله داشته است. بنابراین باید سعی کنیم در رویکردهای سیاستی خود بازنگری کنیم. در مرکز قرار دادن تولید رویکردی است که در این نشست صحبت‌های وزیر صمت برآن متمرکز بود.

وی با اشاره به اینکه همایش جامع معدنی ارزش‌گذاری به تولید است، گفت: وزارت صمت هم تا جایی که بتواند از این کار حمایت می‌کند تا به شکل خوبی اجرا شود. تاکید من روی تراز بین‌المللی این همایش است که قبلا تجربه شده است. امیدواریم کشور به جایی برسد که بتواند از این محدودیت خارج شود و از فرصت‌های خود در بخش معدن به نحو احسن استفاده کند.

علیرضا بختیاری، مدیرمسوول روزنامه «دنیای‌اقتصاد» نیز در ابتدای بحث خود با اشاره به سابقه این رویداد گفت: ایران زمانی در منطقه منا (MENA) بزرگ‌ترین صادرکننده و در عین حال بزرگ‌ترین مصرف‌کننده محصولات فولادی بود و این همایش‌ها معمولا در دبی یا استانبول برگزار می‌شد به همین دلیل با همفکری دوستان به سمت برگزاری این همایش در تهران متمایل شدیم. جالب اینکه ما در سال آخر برجام بالغ بر ۲۲۰میهمان خارجی عمدتا از اعضای هیات‌مدیره، صاحبان شرکت‌ها یا مدیران معدنی بنام از کشورهای مختلف را در این همایش میزبانی کردیم. این رویه تا امروز ادامه داشته و ما ضمن ارائه موضوعات روز، در پنل‌ها به بحث پیرامون اولویت‌های سالانه می‌پردازیم.

بختیاری با اشاره به اهمیت بخش معدن در نقشه اقتصاد ایران تاکید کرد: ما در ابتدا که استارت این همایش را زدیم، دو هدف عمده را مدنظر داشتیم. نخستین مورد که تا حد زیادی محقق شده، توجه به مسائل و مباحث مهم پیرامون صنایع معدنی و بخش معدن بوده است. طرح این مباحث در نهایت به خروجی‌های مهمی نظیر سند جامع فولاد یا دستورکارهایی در حوزه انرژی و زیرساخت تبدیل شد. در بخش دوم نیز هدف ما این بود که رویداد را به یک محمل کسب‌وکاری تبدیل کنیم؛ موضوعی که شاید به چشم حاشیه به آن نگاه شود، اما شاید از متن داستان مهم‌تر باشد.  

بختیاری سپس افزود: امسال یکی از مسائلی که مورد بحث است، طرح جامع فولاد است که در همین همایش ابتدا کلید خورد و بعدها به محور کار ایمیدرو و باقی نهادهای دخیل در بخش معدن تبدیل شد. یکی از برنامه‌های رویداد امسال رصد سند جامع فولاد ضمن توجه به مقوله ناترازی است، بررسی وضعیت تامین مالی و اینکه صنایع برای حل چالش‌های خود در این بخش چه اقداماتی را می‌توانند در دستور کار قرار دهند.  علیرضا بختیاری با اشاره به ضرورت شرکت همه بازیگران بخش معدن و صنایع معدنی در این حوزه از وزارت صمت خواست فعالانه در این رویداد مشارکت کنند تا به این ترتیب از محل هم‌افزایی بخش خصوصی و دولت امکان ارتقای بخش معدن فراهم شود. این همایش قطعا درنظر دارد به سیاستگذار برای حرکت در مسیر درست سیاستگذاری کمک کند؛ چیزی که از روز اول همایش به دنبال آن بوده است. ضمن اینکه این پالس را به بیرون ارسال کند که بخش خصوصی حاضر است در کنار سرمایه‌گذار خارجی و دولت برای تحقق سیاست‌های حوزه معدن کارگشا باشد.

معادن ایران از لنز معدنکاران

مصطفی موذن‌زاده، رئیس پیشین هیات عامل ایمیدرو در ابتدای این جلسه ضمن تشکر از وزارت صمت بابت برگزاری نشست تاکید کرد: این رویداد فرصت خوبی برای دوستان دولت و سیاستگذاران است تا در یک رویداد تخصصی از نظرات همه بازیگران بخش معدن و صنایع معدنی به‌صورت یکجا مطلع شوند. وی با اشاره به ضرورت بازاندیشی در نحوه توسعه صنایع در ایران گفت: وقت آن رسیده که با دید باز به سند چشم‌انداز فولاد نگاه کنیم و نقاط مثبت و منفی این طرح را مرور کنیم. این مهم از این جهت ضروری است که عارضه یابی به ترسیم آینده صنعت فولاد و کم‌وکیف توسعه این بخش کمک می‌کند.  این مهم در مورد صنعت مس هم قابل طرح است.

سروش فولادچی، دبیر سومین رویداد جامع معدنی ایران نیز با توضیح ضرورت‌هایی که پیش روی شورای راهبردی برای تجمیع سه همایش مختلف بود، گفت: در گذشته ما سه همایش «فلزات آهنی؛ فولاد و سنگ‌آهن»، «فلزات غیرآهنی» و «معدنکاری دیجیتال» را در طول سال برگزار می‌کردیم. وی در توضیح روند برگزاری سومین رویداد جامع معدنی «دنیای‌اقتصاد» به گردآوری پیشنهادها در دبیرخانه و برگزاری جلسات تخصصی پیرامون نحوه برگزاری باکیفیت همایش پرداخت و گفت: در خلال این جلسات اولویت‌های هشت‌گانه و اصلی بخش معدن مطرح شد که این اولویت‌ها به ترتیب شامل «تامین مالی و سرمایه‌گذاری برای توسعه»، «ناترازی‌های انرژی، زنجیره و زیرساخت»، «حقوق دولتی و بهره مالکانه»، «رویکرد کشورهای منطقه در مسیر توسعه صنایع فلزی»، «پیش نیازهای رشد ۱۳درصدی در برنامه هفتم»، «جنگ تعرفه‌ها و اثرات آن بر روند کلی» و «جایگاه واقعی دولت و بخش خصوصی در بخش معدن» هستند.

محمدرضا بهرامن، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران هم با اشاره به چشم‌انداز پیش‌روی فعالیت معدنی در خاورمیانه از جهت‌گیری کلان عربستان در حوزه معدن و ضرورت لحاظ کردن این مهم در سرمایه‌گذاری‌های معدنی کشور گفت. وی با ابراز خوشحالی از حضور در جمع مدیران بخش معدن به اتفاقاتی اشاره کرد که در منطقه در حال رخ دادن است. تاکید بهرامن روی بازی معدنی عربستان بود که با رونمایی از مسیر آینده توسعه خود به بخش معدنی و فرصت چند تریلیون دلاری این بخش توجه کرده است. نایب رئیس اتاق ایران به همین بهانه توصیه کرد در سومین رویداد جامع معدنی به این تحول بزرگ در خلیج فارس توجه شود. بهرامن همچنین با اشاره به لزوم توجه به دیجیتالی کردن اقتصاد و هوش مصنوعی تاکید کرد: جهت‌گیری «دنیای اقتصاد» در این بخش یک پیشران است. ما باید بدانیم هرچه سریع‌تر سهم خود را به دست آوریم وگرنه رقبا بازی را به نفع خود تغییر می‌دهند. وی در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد با توجه به شناخت جهان از ساختار معدنی ایران، باید از این همایش به شکل مطلوب استفاده کرد.

تذکر برای تغییر سیاست‌ها

ابراهیم جمیلی، فعال صنعت سرب ‌و روی نیز با اشاره به برگزاری ۱۵دوره بسیار موفق همایش معدنی «دنیای اقتصاد» تاکید کرد این رویداد معدنی در طول دوره حیات خود نتایج مشخصی داشته و پیشنهادهای عینی و علمی به سیاستگذاران پیشنهاد کرده اما این پیشنهادها معمولا مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند. وی با مرور هشت محور اصلی همایش جامع معدنی «دنیای‌اقتصاد» سه محور را کلیدی قلمداد کرد و گفت: تصور می‌کنم برای بخش معدن حتی حفظ مسیر فعلی هم سخت است چه رسد به رشد. این در حالی است که در گذشته در همین همایش بارها نسبت به کمبودها تذکر داده شد و اگر واقعا مدیران قبلی به این نکات توجه می‌کردند، امروز شرایط به این شکل نبود. جمیلی با تقسیم همایش معدنی دنیای اقتصاد به سه برش ۵ساله تاکید کرد: در این ۱۵سال بخش خصوصی و فعالان معدنی پیوسته نکاتی را به سیاستگذار یادآور شدند. مثلا در پنج سال اول عمدتا بحث‌ها معطوف به توسعه و در پنج سال دوم به نقد وضع موجود مربوط بود. این در حالی است که در پنج سال سوم عموما شاهد عرضه گلایه به سیاستگذار بودیم. 

رئیس اسبق کمیسیون معادن اتاق ایران پیشنهاد کرد: یک برنامه‌ریزی درست انجام شود تا بیانیه‌های پایانی همایش به یک نتیجه مشخص منجر شود. اگر یک ساختار یا کمیته تشکیل شود تا به مفاد این بیانیه‌ها با نگاه ملی توجه کند و در اجرا آنها را لحاظ کند، حتما همایش جامع معدنی می‌تواند به حل مسائل کمک ‌کند. این رویکردی شایع در در جهان است و کشورهای موفق در اقتصاد، از طریق دولت‌ها و مجالس به این مسائل توجه می‌کنند. پایان‌بخش صحبت‌های ابراهیم جمیلی، وضعیت بخش سرب و روی و ضربه ناترازی‌های برق و گاز به این حوزه بود که به عقیده این فعال معدنی اغلب مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. 

وحید شیخ‌زاده، مدیرعامل گروه فکورصنعت نیز با اشاره به ناکامی‌های اقتصاد ایران در جذب سرمایه خارجی در دوره برجام تاکید کرد: اقتصاد ایران امروز هم امکان جذب سرمایه و هم امکان صادرات دارد؛ اما این منوط به ارتقای الگوی قراردادها و بستری است که باید در کشور برای جذب سرمایه فراهم شود. وی با اشاره به تجربه تلخ کشور در دوره قبلی توافق اتمی گفت: متاسفانه امروز هم بستری برای جذب انواع سرمایه‌گذاری‌ها فراهم نیست. هم وزارت اقتصاد هم صمت هم بانک مرکزی هم صندوق توسعه می‌توانند تجربه تلخ برجام یک را تغییر دهند و کشور را برای جذب سرمایه از همه مسیرهای یوزانس، بی‌او تی و... آماده سازند. شیخ‌زاده هشدار داد هیچ‌کس برای توافق احتمالی آماده نیست در صورتی که باید به این مهم توجه کنیم و از مزایای آن برای تحول کشور بهره‌برداری کنیم. وی با مرور تجارب دوره برجام تصریح کرد: این بستر باید به‌روزرسانی و جهانی شود تا اگر فضا باز شد، بتوان خیلی سریع از آن بهره‌برداری کرد.

بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن اتاق ایران نیز دیگر سخنران این نشست بود. وی یکی از مطالبات جدی فعالان معدنی در طول سال‌های اخیر را توجه سیاستگذاران به نقدهای معدنکاران عنوان کرد. شکوری با گلایه از روند حاکم بر روابط دولت و فعالان معدنی در سال‌های اخیر گفت: در چند دوره اخیر همایش به نظر بخش خصوصی التفاتی نشد؛ موردی که حالا تغییر کرده است. رئیس کمیسیون معادن اتاق ایران با استقبال از رویکرد باز وزارت صنعت، معدن، تجارت در دولت چهاردهم در به رسمیت شناختن بخش خصوصی تاکید کرد: جای خوشحالی دارد که جهت‌گیری وزارت صمت به این سمت است. امروز ستادها فعال شده و نظر فعالان در شوراهای معدنی شنیده می‌شود. این همایش‌ها نیز در راستای توسعه بخش معدنی است و طبیعتا چون امسال به نام «رونق سرمایه‌گذاری» مزین است باید در همایش به این سوال پاسخ داد که این سرمایه از کجا خواهد آمد. وی با اشاره به تنگنای مالی شرکت‌های معدنی ناشی از سیاست‌های پیمان‌سپاری و قیمت‌گذاری دستوری تاکید کرد: مهم است که برای جذب سرمایه خارجی برنامه داشته باشیم؛ چون از صندوق توسعه ملی یا بانک یا باقی بخش‌ها پولی نمی‌آید.

مهندس محمد ابکا، رئیس هیات‌مدیره شرکت فولاد تکنیک نیز با یادآوری اینکه ۱۴۰۴ سال آخر چشم‌انداز صنعت فولاد است، گفت: در طول سال ما جلسات مختلف با ایمیدرو داشته و داریم و نتیجه بحث‌ها پیرامون چشم‌انداز صنعت فولاد را حتما در همایش مطرح می‌کنیم.

امیر صفری، مدیرعامل مجتمع فولاد ارفع نیز با اشاره به وضعیت ناترازی و اثری که بر صنعت فولاد داشته، گفت: لازم است در این همایش با کمک آقای وزیر و همکاران صمت حتما از متولیان وزارت نفت و نیرو برای شنیدن صدای صنایع معدنی در این بخش استفاده کنیم. دلیل این تاکید وضعیتی است که بر بخش فولاد می‌گذرد. به عقیده صفری، بدتر از کسری برق، بی‌برنامگی است که به صنعت لطمه می‌زند؛ آن هم در شرایطی که قیمت گاز تحویلی تابه حال طی یک سال ۴ تا ۵ برابر شده و قیمت برق هم از سطوح جهانی بالاتر رفته است. این روند باید از مسیر همایش اطلاع‌رسانی شود تا سیاستگذار با آگاهی از وضعیت صنعت فولاد به اجرا و طراحی سیاست بپردازد.

همایشی برای یک صنعت راهبردی

آخرین سخنران این نشست، وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. محمد اتابک با استقبال از تعامل با فعالان معدنی پیرامون همایش جامع معدنی «گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد» گفت: همواره این همایش یکی از جلسات فاخری بوده که در کشور برگزار شده است. کارشناسان و مدیران و بازیگران داخلی در این همایش شرکت می‌کردند و نظرات گاهی منجر به اتخاذ برخی سیاست‌ها می‌شد. فولاد یکی از بخش‌های تولیدی کشور است که مایه مباهات ماست. ما صنایع چندانی نداریم که به افق۱۴۰۴ رسیده باشند. این مرهون تلاش همه شما عزیزان است که جا دارد من از همه شما تشکر کنم؛ چه از بازیگران صنایع آهنی و چه بازیگران غیرآهنی.

به همین منظور وزیر «صمت» خطاب به همکارانش تصریح کرد: از مهندس آقاجانلو، جناب آقای جعفری و گروه مبارکه، ذوب آهن و باقی شرکت‌ها درخواست دارم در این همایش فعالانه شرکت کنید. در سال‌هایی که این همایش برگزار شد، این رویداد هم به بخش معدن کمک فنی کرد و هم امکان نیل به درکی جامع از تحولات معدنی را فراهم ساخت. بنابراین از همه عزیزان می‌خواهم کمک کنند تا این همایش به صورت جامع اجرا شود.

اتابک سپس افزود: مساله جذب سرمایه‌گذاری مساله مهم کشور است. کشور سال‌هاست فرصت اتصال به سیستم‌های بین‌المللی را از دست داده است. بنابراین باید از هر امکان برای ارتباط با جهان تا حدی که می‌تواند مفید باشد، استفاده کرد.  وی با اشاره به تجربه ایران اکسپو۲۰۲۵ گفت: یکی از کارهای مهمی که این همایش انجام داد اتصال بازیگران داخلی به ترازهای بین‌المللی بود. خوشبختانه در آخرین رویداد اکسپو از ۱۱۲کشور هیات داشتیم. ۳۰ وزیر و مقام دولتی خارجی و نخست‌وزیر به این رویداد آمده بودند. در حال کار روی توسعه تجارت آزاد هستیم. رویکردی که بخش خصوصی همیشه از دولت آن را مطالبه کرده که پیمان‌های دولتی برای تجارت ترجیحی را پیش ببرد تا خود تجار کار توسعه تجارت را پیش ببرند. این مهم امروز در اوراسیا و برخی دیگر از کشورها در دسترس است. بنابراین تجارب، من توصیه می‌کنم حتما در این رویداد جامع معدنی از وجود شرکت‌های خارجی در این سمینار استفاده کنید.